Beschrijving
De hoofdpersoon belandt in een Kafkiaanse wereld, die toch op dezelfde plaats bestaat als de werkelijkheid die hij kwijt is geraakt.
De tijd staat niet stil. ‘Het geestelijk lijden van onze tijd’ dat Huizinga in zijn In de schaduwen van morgen en Geschonden wereld beschreef, heeft ruim een halve eeuw later nog scherpere vormen aangenomen. Gewend als we zijn geraakt aan de door Huizinga beschreven tendensen – de zucht naar oppervlakkig genot, de schending van morele normen onder meer veroorzaakt door de zucht naar gewin, de neiging van de mensen de wereld als hun speelgoed te gebruiken, ‘het primaat van leven boven begrijpen’, de verloochening van absolute ethische normen, om er maar enkele te noemen – merken we ze nauwelijks meer op, en de welsprekende stem van de dichter die ernaar verwijst gaat verloren als die van een roepende in een woestijn.
De toekomst valt niet te voorspellen – de loop van de geschiedenis wordt bepaald door ontelbare uiteenlopende factoren – maar dat hoeft ons er niet van te weerhouden te trachten ons voor te stellen hoe de wereld eruit zou zien als de tendensen die Huizinga verontrustten uiteindelijk volledig de boventoon zouden gaan voeren.
De uitverkoren wereld kan daarbij behulpzaam zijn. In deze kleine roman wordt een barbaarse samenleving geschetst die zou kunnen ontstaan als dergelijke tendensen de overhand zouden krijgen.
Hoe de menselijke samenleving zo heeft kunnen veranderen wordt in het boek niet verteld – Mark, de hoofdpersoon (aan achternamen schijnt men in deze nieuwe wereld niet meer te doen), is althans vanaf de eerste bladzijde het spoor bijster en houdt al gauw op te achterhalen hoe de veranderingen rondom hem zich hebben kunnen voltrekken:
‘Wat zat hij hier? Hoe was hij hier verzeild geraakt, wat was er met hem gebeurd? Er was niets met hem gebeurd. Nee… hij was nog wie hij was: niet hij, maar de wereld was veranderd. Hij had al gauw niets meer van die verandering begrepen en daarom was hij opgehouden erover na te denken. Zijn verstand had erbij stilgestaan en hij had het allemaal maar over zich heen laten komen. De verandering, de verwording… Verwording, zo mocht hij de gedaanteverwisseling die de wereld had ondergaan wel noemen.’
Mark slaagt erin te overleven. Welgemoed aanvaardt hij de ongemakken die het bestaan in de verworden wereld met zich meebrengt, trotseert hij de gevaren, leert zich te verdedigen, zich te onderwerpen en te gehoorzamen waar dat moet. Hij doet het onvermijdelijke: hij past zich aan. Aan het slot van de vertelling, die iets weg heeft van de beschrijving van een lange reis door een barre onderwereld, ontsnapt hij toch weer naar de ‘gewone’ wereld. Hij ontsnapt, maar niet geheel ongeschonden. Zich conformeren aan de verworden wereld eist zijn tol.
Beoordelingen
Er zijn nog geen beoordelingen.